De gloeilamp samenzwering
In de documentaire The Light Bulb Conspiracy leer je hoe gloeilampenfabrikanten in 1920 samenspanden om hun lampen minder duurzaam te maken. Zo konden ze een blijvende verkoop garanderen.
Je ziet aantoonbare gevallen van planned obsolescence of geplande productveroudering zoals nylonkousen en de befaamde chip die printers doet falen.
De kadering in de tijdsgeest maakt de documentaire interessant. Kapitalisme werd in het begin van de 20e eeuw gezien als de weg tot een goed en gezond leven voor iedereen. De aarde leek een onuitputtelijke bron, dus leek er niets mis met het installeren van een wegwerpcultuur.
Maar ook vandaag blijkt geplande veroudering een gangbare praktijk.
The Guardian — 24.10.2018
Voeg Wifi toe om stuk te gaan
Vandaag zie ik dat zowat elk product internetconnectiviteit krijgt. Een oven, een bruiswaterkraan en koelkast kunnen worden aangesloten aan het internet om ons het leven ‘gemakkelijker te maken’. Maar wat voor producenten ook handig is: na enkele jaren kan je de ondersteuning voor die internetverbinding beëindigen. En dan zet je de klant voor de keuze: betalen om te upgraden naar een nieuw product óf met een half werkend toestel blijven zitten.
SONOS die slimme speakers produceert maakte bijvoorbeeld bekend dat hun producten die verkocht werden tot 2015 (!) vanaf 2020 geen updates meer krijgen. Ook al blijven de speakers werken, toch wordt je als klant geduwd richting update. En ja… er was veel kritiek op de beslissing. Maar de beslissing wordt — ondanks een goedmaak-artikeltje van de CEO — niet teruggedraaid.
Verlies maken om de markt over te nemen
Arjen Lubach kaartte in zijn programma de technieken van bedrijven als Amazon, Just Eat en Über aan om de lokale markt te monopoliseren. Eerst maken ze de lokale handelaren kapot door te concurreren op prijs en met voordelen voor de klant. In die overnameperiode kunnen ze het zich veroorloven om verlies te maken. Ze zijn namelijk kapitaalkrachtig door de steun van fondsen van risicokapitaal. Eens ze alleenheerser zijn, hebben ze alle macht om de prijs en voorwaarden te bepalen. En dat… zal wellicht niet in het belang van de consument zijn.
Ongemakkelijk
En nu? Na het bekijken van beide filmpjes blijf ik als consument met een wrang gevoel zitten.
Mijn slimme speakers en automatische verlichting zijn verdorie héél handig. En ja… mijn liefde voor nieuwe technologische gadgets wint het — vaker dan ik wil toegeven — van mijn zin voor duurzaamheid.
Ben ik dan echt de speelbal van grote bedrijven? Heb ik straks nog de keuze om voor producten te kiezen zonder (eindige) ondersteuning?
Ik probeer in ieder geval van niet. Want:
The things you own end up owning you.
Tyler from Fight Club
